Selefizmi dhe kuptimi i të atribuarit në Rrugën e Selefit

Muslimanët janë dy kategorish: pasues të gjeneratave të para-selefij dhe pasues të atyre të mëvonshëm-halefij.

Selefijë janë: pasuesit e brezave të parë të muslimanëve të vlefshëm (Selefus-Salih), ndërsahalefijë janë: pasuesit e koncepteve të muslimanëve të mëvonshëm, që ndryshe quhen edhe shpikës-bidatçinjë.

Kështu që, kushdo që nuk është i kënaqur me metodën e Selefus-Salih në dije, vepër, perceptim dhe fik’h, ai konsiderohet halefij, bidatçi.

Selefus-Salih janë brezat e artë të muslimanëve. Në krye të tyre janë shoqëruesit (sahabët) e të Dërguarit të Allahut, sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, të cilët i lavdëroi All-llahu në Kur’an duke thënë:
“Muhamedi është i dërguar i All-llahut, e ata që janë me të (sahabët) janë të ashpër kundër jobesimtarëve, e të mëshirshëm ndërmjet tyre…” (Fet’h 29).
Ata, po ashtu, i lavdëroi edhe i Dërguari i All-llahut, salAll-llahu alejhi ue sel-lem, duke thënë: “Brezi më i mirë është brezi im, pastaj ata që vinë pas tyre, e më pas ata që vinë pas tyre”.

Përveç kësaj, vazhduan fjalët e vet sahabëve dhe të pasuesve të tyre në të mirë për vlerën e tyre në tërësi dhe pasimit të shtigjeve të tyre.

Ka thënë Ibën Mes’udi, radijAll-llahu anhu: “Ai i cili nga ju ndjek ndonjë rrugë, atëherë le të ndjek rrugën e shoqëruesve (sahabëve) të Muhamedit, salAll-llahu alejhi ue sel-lem, ngase ata kishin zemrat më të devotshme, ishin më të thelluarit në dituri, kishin më së paku fjalë të panevojshme, ishin më të fortit në udhëzim dhe në përgjithësi kishin gjendjen më të mirë.

Grup që All-llahu e zgjodhi për ta shoqëruar të Dërguarin e Tij dhe për ta ngritur Fenë e Tij. Njihni virtytet e tyre! Pasoni ata në gjurmët e tyre! Ngase, ata me të vërtetë ishin në Udhëzimin e Drejtë”.

Çështja e vlerës së tyre është e njëzëshme tek ehlus-suneti. Në mesin e tyre nuk ka kontestues që e konteston atë. E përderisa ata (Selefus-Salih) qëndrojnë në një pozitë të lart sikur kjo e tyre, atëherë nuk është habi që muslimani të jetë i privilegjuar kur i atribuohet udhëzimeve të tyre në të kuptuarit e Kur’an-it dhe Sunetit, në interpretimin e të dy këtyre, si dhe në të vepruarit me citatet e tyre.

Çdo grup i devijuar nga grupet e këtij ummeti, për pretendimet dhe orientimet e tyre argumentonin me ajete dhe hadithe, por në kundërshtim me kuptimin e selefit.

Ata u zgjeruan aq shumë në këtë sa që arritën ta akuzonin njëri-tjetrin me mosbesim, i ngatërruan citatet e Kur’an-it njërin më tjetrin, e gjithë kjo ndodhi si pasojë e kuptimit të tyre ndaj citateve sipas asaj që çdo grup pretendonte.

Kështu që çdo grup i devijuar filloi të deklaroi: “Ne marrim nga Kur’ani e Sunneti”, e kjo ua pështjelloi pa masë gjërat njerëzve me perceptim të dobët e më dituri të pakët.

Shpëtimi nga këto propaganda dhe deklarata të devijuara, është vetëm në pasimin e rrugës së brezit më të mirë.

Atë që ata e kanë kuptuar nga citatet, ajo është e vërteta, e atë që ata nuk e kanë kuptuar dhe vepruar me të, assesi nuk mund të jetë nga e vërteta.

Kështu i pasuan në të mirë ata që e pranuan (Fenë) nga Sahabët e ndershëm –All-llahu qoftë i kënaqur me të gjithë- e që më pas, ata që i atribuoheshin metodologjisë së sahabëve në të kuptuarit e Kur’anit dhe Sunnetit, në pranimin e asaj që është transmetuar nga ta drejtpërdrejt nga Pejgamberi, sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, në mënjanimin e ideologjive dhe kuptimeve të shpikura, u bë që ai që kjo ishte metodologjia dhe rruga e tij të konsiderohej selefij, e ai që nuk ishte sipas kësaj, u bë që të konsiderohej halefij-bidatçi.

Pasi që të jetë vendosur në këtë mënyrë, atëherë çdo çështje prej çështjeve të diturisë nuk përjashtohet vetëm se të jetë nga njëra nga tri gjendjet:
1- Të jetë që sahabët dhe pasuesit e tyre, të gjithë apo një pjesë e tyre, ta ketë thënë dhe vepruar atë çështje, e që njëkohësisht duke mos ekzistuar në mesin e tyre askush që e kundërshton atë.
2- Të jetë që një pjesë e tyre (sahabëve) kanë vepruar me të e të cilët kanë qenë më shumë, ndërsa pjesa tjetër e tyre e kanë kundërshtuar atë.
>3- Që ajo çështje të mos jetë vepruar me të në mesin e tyre.
Pjesa e parë: Të jetë që gjithë sahabët kanë vepruar me të apo disa prej tyre por duke mos njohur kundërshtarë të saj në mesin e tyre. Kjo, padyshim, konsiderohet Sunneti që duhet pasuar, orientimi i kthjellët e i qartë, rruga e drejt dhe e çiltër që askujt nuk i lejohet ta kundërshtojë atë.

Shembujt në lidhje më këtë janë të shumtë dhe të njohur për tu përmendur, si në çështje të besimit ashtu edhe në çështjet e adhurimit praktik.
>Pjesa e dyte: Të jetë që me atë çështje kanë vepruar një pjesë e sahabëve, e të cilët kanë qenë më shumë, ndërsa të tjerët e kanë kundërshtuar atë, kështu që ka dominuar shumica e sahabëve ndaj asaj që e ka zgjedhur ajo pakicë e tyre dhe kanë vepruar me atë që nuk kanë vepruar të tjerët (pakica).
Shatibiu në librin “El-Muvafakat fi Usulish-Sheriah” (3/57) në lidhje me obligushmërinë e pasimit të shumicës së tyre thotë: “Kjo që është ndryshe (nga pakica) është Sunneti që duhet ndjekur dhe rruga që duhet trasuar, ndërsa për atë që nuk është vepruar nga ta veçse pak, së pari duhet verifikuar atë dhe të vepruarit në përputhshmëri me të, duke këmbëngulur në atë që është më gjithëpërfshirëse dhe me e shumtë, sepse vazhdimësia e të parëve për një vepër duke i kundërshtuar pakicën është: për shkak të ndonjë kuptimi sheriatik, e që ata patjetër në sajë të atij kuptimi janë përpjekur që të veprojnë me të, e përderisa është kështu, atëherë të vepruarit sipas pakicës konsiderohet kundërshtim i kuptimit të shumicës dhe pajtueshmërisë së vazhdueshme të tyre.

Pastaj, prapë, thotë (3/70-71): “Për këtë arsye, vepruesi duhet të përkujdeset që vepra të jetë në përputhshmëri me të parët. Nuk duhet t’i lejojë vetës për të vepruar sipas pakicës, përveç se shumë rrallë, si: në rast të paraqitjes së nevojës apo të domosdoshmërisë, nëse kjo përmban kuptim të përzgjedhjes (mes të vepruarit apo mos vepruarit me të) dhe nëse është i sigurt se nuk është i abroguar apo që nuk është i mbështetur në argument të saktë, apo që ka mundësi që argumenti mos të jetë i mirëfilltë në argumentim, apo të ngjashme me këto”.

Ndërsa, nëse vazhdimisht veprohet sipas pakicës, do të jenë të pashmangshme disa çështje:
E para: Praktika e tillë është kundërshtim i rrugës së të parëve në atë që ata vazhdimisht e kanë anashkaluar, si dhe është kundërshtim i asaj që ata vazhdimisht e kanë praktikuar.
E dyta: Praktika e tillë nënkupton lënien e asaj që ata ishin të rregullt ndaj saj, kështu që kushtimisht praktika e asaj që ata nuk kanë qenë të rregullt ndaj saj, nënkupton kundërshtimin e asaj që ata ishin të rregullt ndaj saj.
E treta: Praktika e tillë mund të jetë mjet për t’i fundosur elementet e asaj që ata (selefi) ishin të rregullt ndaj saj, si dhe do të konsiderohej afirmim i të kundërtës së saj, sepse pasimi me vepra nënkupton më shumë se pasimi me fjalë, e nëse kjo ndodhë nga ai që pasohet, atëherë është edhe më e rënd.
Prandaj, kujdes çdo kujdes nga kundërshtimi i të parëve (selefit), sepse çdo njeri që ka ndonjë të mirë, më meritorët për të, janë ata. All-llahu na ndihmoftë!” Përfundoi fjala e Shatibiut, All-llahu e mëshiroftë!
Pjesa e tretë: Çështja të mos ketë qenë e praktikuar tek ta fare. S’do mend se ajo që del jashtë praktikës së gjithë tyre, konsiderohet bidat dhe sherr, kuptohet që nëse vepra është nga ato me të cilat vepruesi kërkon afrim me të tek Allahu. Kjo nuk vlen për ato të zakonshmet (që nuk janë pjesë e ibadetit), sepse esenca e tyre është e lejuara.
Për këtë, çdo njërit që vepron vepër që nuk është në përputhshmëri me Rrugën e Selefit dhe me kuptimin e tyre të Kur’anit dhe Sunnetit i thuhet: Ti je bosh e bidatçi, ndjekës i jo Rrugës së besimtarëve.

Njerëz që thirren në emër të diturisë, i konsiderojnë të mira disa risi, qofshin ato që kanë të bëjnë me vepra inkurajuese apo në çfarë do çështje tjetër, për të cilat sahabet e Pejgamberit, sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, nuk e adhuronin Allahun me to, prandaj, e gjithë kjo është gabim në fe dhe pasim i rrugës së të pafeve, ngase këta të cilët i perceptuan këto perceptime në këtë formë dhe kaluan nëpër këto shtigje, ose kanë kuptuar nga feja më shumë së sa që kuptuan të parët, ose janë shmangur nga kuptimi i vërtetë i saj, e kjo e fundit është e sakta.

Pra, të parët nga Selefus-Salih janë ata që kanë qenë në Rrugën e drejt. Ata nuk i kanë kuptuar argumentet e përmendura dhe të tjera të ngjashme me to përveç së sipas asaj që kanë vepruar me të, ndërsa këto gjëra të shpikura (bidatet) as nuk kanë ekzistuar të ta e as nuk kanë vepruar me to. (“El-muvafakat” nga Shatibiu 3/73).

Gjërat e shpikura janë disa kategorish: ka prej tyre që janë me përmbajtje të shirkut, ka prej tyre që janë bidate që të tërheqin drejt shirkut, si dhe ka praj tyre që janë bidate të cilat i dominojnë sunetet.

Këto gjëra të shpikura me të gjitha llojet e tyre, absolutisht nuk kanë ekzistuar në mesin e sahabëve e as të pasuesve të tyre (tabi’inëve). Në kohën e tyre nuk kishte varreza tek të cilat janë izoluar, e as ndërtim të kupolave mbi to e as nuk kërkonin ndërmjetësim nga të varrosurit në to.

Tek ta, po ashtu, nuk ka pasur as të atillë që kërkonin ndërmjetësim nëpërmjet shenjtërisë së pejgamberëve apo njerëzve të mirë, e as me autoritetin apo edhe me vetë qeniet e tyre. Ata as nuk zgjedhnin që lutjet e tyre t’i bënin tek varret, e as nuk kishin festa të mevludit e as festa për qëllime të tjera.

Të gjitha këto, me pajtueshmëri të plotë të muslimanëve, asnjëherë nuk kanë ekzistuar në mesin e tyre (gjeneratave të para).

Pra, përderisa puna qëndron kështu, ato me të cilat të mëvonshmit kanë argumentuar me to për t’i justifikuar gjërat e shpikura të tyre ndahen në tri grupe:
E para: Citate të respektuara kuranore, të interpretuara sipas tekave të tyre e të ndryshuara kuptimet e tyre.
E dyta: Hadithe, të ndara në dy grupe:
I pari: Hadithe autentike por jo sipas asaj që ata e kuptuan nga to dhe në pa përputhshmëri me synimet e tyre, mirëpo të ndryshuara nga kuptimet dhe kontekstet e tyre.
I dyti: Hadithe të dobëta dhe të pavërteta, eh që sa të shumtë janë tek ta e sa të ngazëllyer janë me to, e sa fanatik janë ndaj tyre e sa e dashur për ta është përmendja dhe shpërndarja e tyre!
E treta: Tregime dhe ëndrra të cilat ia përcjellin njeri tjetrit sikur ato të ishin nga referencat e Legjislacionit (Sheriatit).
Zgjidhja e vetme për të argumentuar me citate nga Kur’ani dhe hadithet autentike bëhet në dy forma:
E para: Ajo me të cilën argumentojnë bidatçinjët nuk përmban kuptimin e synuar nga ta.
Ehlus-Suneti, janë pasues të kuptimit të parëve-Selefit, ata e kuptojnë (argumentin) ashtu si nuk e kanë kuptuar bidatçinjët, kështu që, fillimisht, kuptimi i të mëvonshmëve (bitaçinjëve) refuzohet me kuptimin e të parëve-Selfit.

E dyta: -Kjo është degë e të parës- Të thuhet: A kanë vepruar të parët (Selefus-Salih) me kuptim të mëvonshmëve në atë me të cilën argumentojnë këta apo nuk kanë vepruar me të? Njëzëri është se të parët nuk kanë vepruar me këto gjëra të shpikura.

Assesi nuk ka mundësi që një bidatçi të sjellë një vepër të të parëve që është në kundërshtim me praktikën e sahabëve.

Kështu pra, Ehlus-Suneti janë pasues të veprave të të parëve nga sahabët dhe përcjellësit e tyre (tabi’inët), ndërsa e kundërta është me të mëvonshmit, të cilët e veprojnë atë që nuk janë të urdhëruar.

Po në këtë kuptim është edhe ajo çfarë është transmetuar nga Omeri –radijAllahu anhu!- që ka thënë: “ Do të ketë njerëz që kanë për t’iu polemizuar me kuptime të përgjithshme të Kur’anit, prandaj ju kthejuani atyre me sunete, sepse bartësit e suneteve janë më të diturit për Librin e Allahut”

Për këtë arsye, është e pamundur të gjesh ndonjë grup prej grupeve të devijuara e as nga kundërshtarët tjerë që të ketë mundësi të argumentojë për orientimin e tij me anën e qartë të argumenteve.

Prandaj, realiteti është në vërtetësinë e të argumentuarit e jo thjeshtë vetëm në të“argumentuar”.

Shatibiu, pas përmendjes së përgjithshme të këtyre kuptimeve, ka thënë: “Bazuar në të gjitha këto, është obligim për çdo analist që shqyrton ndonjë prej argumenteve të fesë, ta ketë në konsideratë atë se si e kanë kuptuar të parët atë, se si kanë vepruar me të, sepse kështu është më afër të vërtetës dhe më e drejtë në dituri dhe vepër”.

Atëherë, kur kjo të jetë qartësuar dhe të dal në shesh, është shfaqur e vërteta (hakku) dhe është lartësuar, kështu që atyre që më meritë u takon privilegji i të atribuuari drejt Selefus-Salih, mbështeten në këto çështje të cilat i përmendem.
1- Ashtu si ka qenë praktika e sahabëve e njohur, ata (pasuesit) veprojnë me të.
2- Nëse ndonjë prej tyre (sahabëve) është veçuar me ndonjë mendim përderisa pjesa tjetër e tyre e kanë kundërshtuar, atë e kthejnë te Allahu dhe i Dërguari, sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, po ashtu siç i ka urdhëruar ata Zoti i tyre kur ka thënë: “Nëse keni mosmarrëveshje ndaj ndonjë çështjeje, atëherë atë kthejeni te Allahu dhe te i Dërguari, nëse vërtetë besoni në Allahun dhe Ditën e Fundit, kjo është më e mirë për ju së mosmarrëveshja dhe sjellë përfundim më të mirë”(Nisa 59).
Pra, ka urdhëruar për tu kthyer te Allahu që nënkupton te Fjala e Tij e zbritur, te Kur’ani i madhërishëm, gjithashtu urdhëroi për tu kthyer te i Dërguari i Tij, sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, që nënkupton të kthyerit tek ai gjatë jetës së tij, e te suneti i tij autentik pas vdekjes së tij, si dhe për pasim të shikohet praktika e shumicës.

Në këtë rregull të tyre nuk është shfaq ndonjë mangësi –elhamdulilah-, e as që e ka zëvendësuar atë ndonjë çrregullimi, sepse kjo është rregull e qartë, rruga e pasuar dhe e çiltër, drejtimi i drejt, sipas së cilës kanë vepruar të katër imamët në shumicën e çështjeve të tyre në fikh –Allahu i mëshiroftë e ua 3- Atë që nuk e kanë praktikuar këta të ndershëm, kam për qëllim sahabët e të Dërguarit, sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, nga çështjet e adhurimeve, konsiderohet e shpikur që është shpikur nga të mëvonshmit.
Sahabët dhe pasuesit e tyre, nuk e kanë lenë ndonjë vepër pa vepruar, përveç, nga perceptimi i drejt i tyre, si dhe për kuptimin e drejt të argumenteve të Kur’anit dhe Sunetit.

Ata nuk kanë lenë çfarë kanë lenë nga ajo që e shpikën të tjerët pas tyre, meqenëse ekzistonin të njëjtat arsye me të cilat shpikësit i justifikonin shpikjet e tyre, përveç se për shkak të kuptimit të tyre të drejt ndaj çështjeve të Fesë.

E as nuk u shmangen nga ajo që janë shmangur, nga e cila të mëvonshmit kërkuan shpërblim dhe sevap në to, veçse që ajo punë e shmangur prej saj, të mos ketë qenë nga Feja, ngase ata ishin më të kujdesshmit nga të gjithë njerëzit ndaj asaj që konsiderohet të ketë qenë e mirë, më së shumti që bënin përpjekje për t’u futur në “dyert” e adhurimeve legjitime (të shpallura), kështu që ata nuk lenin punë legjitime veçse e kryenin duke kërkuar sevap për të dhe duke kërkuar afrim tek Allahu me atë vepër.

Prandaj, s’ka më të zgjuar se sa ai që i pason ata në pranimin apo refuzimin e tyre, në perceptimin dhe diturinë e tyre, në kuptimin dhe veprën e tyre, e s’ka me më gjasë për të arritur çdo të mirë dhe afërsi! E sa me shpresë është që i tilli të arrin sukses në çdo aspekt të tij!

Nga Shejh Salih bin AbdulAziz Alu Shejh

Përktheu: Hoxhë Besim Gjelaj dhe Hoxhë Burim Mujaj

Burimi: (Shtjellim i shkëlqyer rreth dijës dhe praktikës në metodologjinë e Selefus-Salih, i shkëputur nga libri “Këto janë konceptet tona” të autorit, shkëlqesisë së tij, shejh Salih bin AbdulAziz Alu Shejh, ministër i çështjeve fetare, vakëfit, thirrjes dhe udhëzimit në Mbretërinë e Arabisë Saudite).